[อรรถาธิบาย สเทวกะ ศัพท์ เป็นต้น]

หลายบทว่า โส อิมํ โลกํ ความว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น
ทรงทำโลกนี้ ให้แจ้งชัดด้วยปัญญาอันยิ่งเอง. บัดนี้ จะชี้แจงคำที่ควรกล่าว
ต่อไป : -
บทว่า สเทวกํ คือพร้อมด้วยเทวดาทั้งหลาย ชื่อ สเทวกะ (พระผู้มี
พระภาคเจ้าพระองค์นั้น ทรงทำโลกนี้) พร้อมด้วยมาร ที่ชื่อว่า สมารกะ
พร้อมด้วยพรหม ที่ชื่อว่า สพรหมกะ พร้อมด้วยสมณะและพราหมณ์ ที่
ชื่อว่า สัสสมณพราหมณี (ให้แจ้งชัด) ด้วยอาการอย่างนี้. ที่ชื่อว่า ปชา
เพราะความเป็นผู้เกิดจากกรรมกิเลสของตน. ซึ่งหมู่สัตว์นั้น พร้อมด้วยเทวดา
และมนุษย์ทั้งหลาย ชื่อว่า สเทวมนุสสะ.
บรรดาคำว่า สเทวกะ เป็นต้น พึงทราบการถือเอาเทวดาชั้น
กามาวจร 5 ชั้น ด้วยคำว่า สเทวกะ (พร้อมด้วยเทวดา). พึงทราบการถือ
เอาเทวดาชั้นกามาวจรชั้นที่ 6 ด้วยคำว่า สมารกะ. พึงทราบการถือเอา
พรหมมีพรหมชั้นพรหมกายิกาเป็นต้น ด้วยคำว่า สพรหมกะ. พึงทราบการถือเอา
สมณะและพราหมณ์ผู้มีบาปอันสงบแล้ว และผู้มีบาปอันลอยแล้ว ด้วยคำว่า
สัสสมณพราหมณี. พึงทราบการถือเอาสัตว์โลก โดยคำว่า ปชา. พึงทราบ
การถือเอาสมมติเทพและมนุษย์ที่เหลือ ด้วยคำว่า สเทวมนุสสะ.
บรรดาบททั้ง 4 นี้ ดังพรรณนามานี้ โอกาสโลก พึงทราบว่าท่าน
ถือเอาแล้วด้วยบททั้ง 3 (คือ สเทวกะ 1 สมารกะ 1 สพรหมกะ 1) สัตว์โลก
พึงทราบว่า ท่านถือเอาแล้วด้วยบททั้ง 2 (คือสัสสมณพราหมณี และสเทว-
มนุสสะ) ด้วยอำนาจแห่งหมู่สัตว์.